USG z kontrastem

Badanie USG z kontrastem, czyli z języka angielskiego CEUS (contrast enhanced ultrasound), jest badaniem ultrasonograficznym, podczas którego, zwykle dożylnie, podaje się specjalny kontrast w celu uwidocznienia struktur narządowych, które niewystarczająco wyraźnie są widoczne lub scharakteryzowane w standardowym badaniu USG, a nawet w innych badaniach obrazowych jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI).

Strukturę kontrastu do USG stanowią mikropęcherzyki o wielkości <10 μm zbudowane z osłonki lipidowej, w której zamknięty jest specjalny neutralny gaz. Mikropęcherzyki po podaniu dożylnym przedostają się mikrokrążenia narządów i są w nich wykrywane za pomocą obrazowania USG specjalnie do tego przystosowanym aparatem. Oprócz dożylnego podawania kontrastu, w przypadku niektórych wskazań, może być on także administrowany dopęcherzowo.

Najczęstszym narządem, w którego diagnostyce wykorzystuje się CEUS, jest wątroba, w dalszej kolejności nerki, trzustka, protezy naczyniowe aorty, drogi żółciowe oraz inne narządy wewnętrzne.

Badanie USG oraz kontrast do badań USG pod nazwą SonoVue®, który zawiera heksafluorek siarki (SF6), są bardzo bezpieczne. W przeciwieństwie do tomografii komputerowej badanie CEUS jest wolne od promieniowania jonizującego. Z kolei w przeciwieństwie do badania MRI obecność metalowych implantów nie jest przeciwwskazaniem do diagnostyki CEUS. Należy również zwrócić uwagę na potencjalne działania niepożądane kontrastów do TK i MRI, które mogą wywoływać ciężkie reakcje uczuleniowe oraz obciążają nerki (są przeciwwskazane w niewydolności nerek), a także na sam kontrast do MRI, który może być przyczyną wyniszczającego zwłóknienia śródmiąższowe płuc. 

W przypadku kontrastu SF6 używanego do badań CEUS należy wskazać, że ma on doskonały profil bezpieczeństwa, tzn. jest nietoksyczny, jego czas półtrwania jest krótki, bo wynosi kilkanaście minut, wydalany jest z powietrzem przez płuca, nie przenika z mikrokrążenia do tkanek. Można go stosować przy niewydolności nerek. Bardzo rzadkimi działaniami niepożądanymi obserwowanymi przy kontraście CEUS mogą być łagodne reakcje uczuleniowe.

Badanie USG z kontrastem najczęściej wykorzystuje się do oceny zmian ogniskowych w wątrobie, potocznie nazywanych guzami wątroby, z których wiele ma na tyle specyficzny obraz mikrounaczynienia w obrazowaniu CEUS, że możliwe jest uniknięcie konieczności badania obciążającymi metodami TK lub MRI. Badanie CEUS w przeważajacej większości pozwala odpowiedzieć, czy zmiana ogniskowa wątroby ma cechy złośliwe czy łagodne.

Dodatkowo CEUS jest pomocny do wykrywania przerzutów do wątroby pochodzących z nowotworów w innej lokalizacji. W przypadku przezrzutów o wielkości mniejszej niż 1 cm CEUS ma większą czułość aniżeli badanie TK.

CEUS jest badaniem w czasie rzeczywistym pozostającym pod kontrolą operatora, podczas którego możliwe jest wykonanie próby czynnościowej oraz natychmiastowe powtórzenie całego badania w razie konieczności. Możliwości takich nie dają ani TK ani MRI. Dodatkowo CEUS cechuje się o wiele większą rozdzielczością czasową w porównaniu do wspomnianych metod, co umożliwia uwidocznienie wczesnej fazy tętniczej unaczynienia podejrzanej onkologicznie zmiany ogniskowej w wątrobie i jej lepszą charakterystykę.

Jakie wady posiada więc CEUS? W przypadku konieczności oceny zmian ogniskowych w wątrobie czynnikiem utrudniającym badanie może być otyłość, znaczne stłuszczenie wątroby lub niesprzyjajace warunki anatomiczne pacjenta. Badania CEUS z podaniem dożylnym wykonywane jest tylko u osób dorosłych.

W celu przystąpienia do badania USG z kontrastem należy przejść kwalifikację, która odbywa się u dedykowanych lekarzy w Opiece Medycznej Golden Care lub u współpracujacych lekarzy z placówek zewnętrznych. Na kwalifikację oraz na samo badanie CEUS należy zgłosić się z wynikami dotychczas przeprowadzonych badań USG i ewentualnie tomografii komputerowej, a także z dokumentacją medyczną dotyczącą bieżącego schorzenia. Terminy badań CEUS umawiane są w wyznaczonych dniach miesiąca.

Przed właściwym badaniem na lewej kończynie górnej zakładana jest kaniula dożylna (tzw. Venflon). Badanie CEUS wykonywane jest w asyście pielęgniarki, która na sygnał lekarza podaje dożylnie kontrast. Po wstrzyknięciu kontrastu pacjent przez kilka minut pozostaje nieruchomo na leżance, podczas gdy lekarz trzymając stabilnie głowicę USG nagrywa poszczególne czasowe fazy unaczynienia diagnozowanej zmiany chorobowej. Po zarejestrowaniu filmów lekarz analizuje ich zawartość. Wyniki badania wydawane są zwykle w ciągu jednego do dwóch dni, lecz nie od razu po zakończeniu badania. Pobyt pacjenta w Klinice w związku z badaniem CEUS wynosi ok. godziny. 

Badania USG z kontrastem w zakresie wątroby i jamy brzusznej wymagają przygotownia identycznego jak do klasycznego badania USG jamy brzusznej, tzn. na badanie należy zgłosić się rano i całkowicie na czczo, tj. bez rannego spożywania posiłków ani napojów. W większości przypadków nie ma bezwzględnej koniecznosci wcześniejszego wykonania badań laboratoryjnych. Najważniejszym elementem przygotowania jest opisana wcześniej odpowiednia kwalifikacja lekarska.

Dr Tomasz Szczepański >
specjalista chorób wewnętrznych, jeden z najbardziej doświadczonych sonografistów w Polsce, lekarz z ponad 20-letnim stażem klinicznym i szkoleniowym w Polsce oraz zagranicą (Wielka Brytania, Niemcy, Austria, Włochy), wykonał ponad 30.000 badań USG. Z zakresu CEUS kształcił się w trakcie International Course in Contrast Enhanced Ultrasound w Monachium u Profesora Dirk-Andre Cleverta oraz podczas Warsztatów Ultrasonografii Kontrastowej w Wojewódzkim Szpitalu w Gorzowie Wielkopolskim. Dr Szczepański zajmuje się zaawansowaną diagnostyką chorób wątroby, nerek, trzustki i narządów jamy brzusznej.

Dziękujemy uprzejmie za przeczytanie artykułu. Napisz do nas, jeśli potrzebujesz wykonać CEUS lub zakwalifikowano Cię do badania USG z kontrastem. Służymy pomocą!