Zator płucny

Opracowanie merytoryczne dr Tomasz Szczepański. 

    DEFINICJA I PRZYCZYNY 

Zatorowość płucna oznacza zablokowanie światła tętnic płucnych przez patologiczny materiał. Materiał ten może być pochodzenia miejscowego, np. zakrzepica w przebiegu infekcji Coronavirusem lub Mycoplasma, albo pochodzenia pozapłucnego. Pozapłucnym materiałem zatorowym najczęściej są skrzepy pochodzące z dalszych obszarów układu żylnego, np. z żył głębokich kończyn dolnych i miednicy. Inne przykłady materiału zatorowego obejmują zatory nowotworowe, tłuszczowe, powietrzne.

Przyczyny powstawania zakrzepowego materiału zatorowego obejmują takie stany jak otyłość, długotrwałe unieruchomienie, niewydolność żył głębokich kończyn dolnych, operacje ortopedyczne, infekcje, nowotwory złośliwe, trombofilia (nadkrzepliwość).

    OBJAWY ZATOROWOŚCI PLUCNEJ

Spektrum objawów zatorowości płucnej jest bardzo szerokie i zależy od takich czynników jak objętość materiału zatorowego, lokalizacja zatoru w płucach, choroba podstawowa będąca przyczyną zatorowości. Niewielka zatorowość może dawać bardzo zwiewne objawy takie jak niewielkie zmęczenie, czy ogólne osłabienie. Średnie zatory wywołać mogą duszność, ucisk w klatce piersiowej i różnorodne spektrum objawów bólowych, które w zależności od lokalizacji sugerować mogą inne schorzenia jak np. naderwanie mięśnia, ból kręgosłupa, czy kolka nerkowa. Większe zatory są przyczyną zawrotów głowy i omdleń, a największe prowadzą nawet do nagłego zgonu. W przypadku, gdy zator powoduje istotne upośledzenie wymiany gazowej w płucach to w badaniu pulsoksymetrycznym dochodzi do obniżenia saturacji tlenem.

Przewlekle występujące, drobne zatory płucne, których na codzień można nawet nie odczuwać, prowadzą w sposób postępujący do rozwoju stanu określanego jako nadciśnienie płucne i niewydolność prawego serca, co skutkuje przewlekłą dusznością, wodobrzuszem i obrzękami.

   BADANIA W ZATOROWOŚCI PŁUCNEJ

W przypadku dolegliwości ze strony klatki piersiowej lub podejrzenia zatoru płucnego niezbędna jest pilna diagnostyka i ewentualne sprawne leczenie. Badania obrazowe wykorzystywane do diagnostyki zatorowości, jego przyczyn  oraz diagnostyki różnicowej obejmują EKG, RTG klatki piersiowej, USG Doppler żył kończyn dolnych, USG jamy brzusznej łącznie z oceną naczyń żylnych, USG echo serca, USG płuc. Rozstrzygającym badaniem obrazowym jest angio-TK tętnic płucnych.

Testy laboratoryjne stosowane w diagnostyce zatorowości płucnej obejmują takie badania jak D-dimery, INR, APTT, fibrynogen, morfologia, CRP, troponina, BNP, AFP, CEA, CA19-9, CA125, PSA, p/ciała p/Covid, p/ciała p/Mycoplasma pneumoniae, p/ciała p/Chlamydia pneumoniae.

W ramach diagnostyki trombofilii oznacza się oporność na APC, stężenie i aktywność białka C, stężenie i aktywność białka S, stężenie i aktywność antytrombiny, aktywność czynnika VIII, antykoagulant toczniowy, p/ciała antykardiolipinowe, p/ciała przeciw beta2-glikoproteinie I, stężenie homocysteiny, badania genetyczne czynnika V Leyden.

   LECZENIE ZATOROWOŚCI PŁUCNEJ

Podstawowa grupa leków stosowana w leczeniu zatorowości to leki obniżające poziom krzepnięcia takie jak heparyna, heparyny drobnocząsteczkowe (LMWH; np. enoksaparyna, dalteparyna), doustne antykoagulanty nie-antagoniści witaminy K (NOAC; np. rywaroksaban, dabigatran), doustne antykoagulanty antagoniści witaminy K (np. warfaryna, acenokumarol) oraz leki rozpuszczające skrzepy, tzw. trombolityki (np. alteplaza). 

W leczeniu masywnych zatorów płucnych wykorzystuje się również metody mechaniczne, tzw. trombembolektomie, polegające usuwaniu zakrzepów poprzez dostęp wewnątrznaczyniowy. Obecnie coraz rzadziej wykonuje się trombembolektomie technikami kardiochirurgicznymi z otwarciem klatki piersiowej.

    ZAPOBIEGANIE

Profilaktyka pierwotna, czyli zapobieganie pierwszemu epizodowi zatorowości, polega na minimalizacji czynników ryzyka. Profilaktyka wtórna, czyli zapobieganie nawrotom zatorowości, zależy od jej przyczyny. Przykładowo w przypadku niewydolności żył głębokich kończyn dolnych stosuje się kompresoterapię przy pomocy pończoch uciskowych. W nawracającej zatorowości płucnej pomimo farmakoterapii wszczepia się filtry do żyły głównej dolnej. Pacjenci z tzw. trombofilią, czyli zaburzeniem cechującym się zwiększoną krzepliwością krwi, przyjmują przewlekle leki antykoagulacyjne. 

    LEKARZE

Przykłady specjalizacji lekarskich konsultujących zatorowość płucną: 

Specjalista chorób wewnętrznych > 
Pulmonolog >
Kardiolog > 

U 4X-letniego pacjenta zaszczepionego przeciw Covid, w drugim roku pandemii koronawirusa, w trakcie upalnego lata, gdy wszyscy chłodzili się przy urządzeniach klimatyzacyjnych, wystąpiły objawy infekcji górnych dróg oddechowych. Pomimo leczenia antybiotykowego po kilku dniach pojawił się silny i suchy kaszel oraz niewielka duszność. W następnej kolejności dołączył się ból nad obojczykiem sugerujący naderwanie mięśnia oraz objawy o cechach kolki nerkowej w okolicy lędźwiowej. W pulsoksymetrii zaobserwowano obniżenie nasycenia tlenem do 94%. W pracowni dr Tomasza Szczepańskiego wykonane zostało badanie USG płuc, które wykazało konsolidacje w miąższu płuc dokładnie w miejscach opisanego bólu.

Pacjent w trybie pilnym został skierowany do szpitala ze wstępnym rozpoznaniem zapalenia płuc. Na podstawie przeprowadzonej w dalszym etapie diagnostyki wykluczono zakażenie Covid, wykazano natomiast zakażenie Mycoplasma pneumoniae, a w badaniu angio-TK stwierdzono zatorowość płucną. Po wyleczeniu ostrego stanu i zaopatrzeniu pacjenta w leczenie przeciwkrzepliwe został on skierowany do ambulatoryjnej diagnostyki trombofilii oraz potencjalnych przyczyn zakrzepów, która przeprowadzona została w Opiece Medycznej Golden Care ®.

Na podstawie szerokiego zakresu badań laboratoryjnych oraz obrazowych stwierdzono ostatecznie, że zatorowość płucna towarzyszyła zapaleniu płuc, a nie wynikała z wrodzonej lub nabytej trombofilii, ani nie była wtórna do zakrzepicy żył głębokich. W klinice Golden Care prowadzono również dalsze leczenie pacjenta oraz monitorwanie ustępowania zmian w płucach przy pomocy nowatorskiej metody USG. 

Dziękujemy uprzejmie za przeczytanie artykułu. Napisz do nas, jeśli potrzebujesz zarezerwować konsultację lekarską, wykonać badania płuc lub układu krwionośnego. Zespół lekarzy w Opiece Medycznej Golden Care ® służy pomocą już od 2011 r.

Pamiętaj jednak, że w przypadku podejrzenia zatoru płucnego niezbędna jest pilna hopsitalizacja, a nie wizyta w przychodni!